Bescherming als monument
Erfgoed betekent verantwoordelijkheid
De generaties kasteelheren en de dorpsgemeenschap hebben zorg gedragen voor het schitterend patrimonium van vandaag. Wij moeten deze erfenis met zorg koesteren. Elkeen heeft hierbij een verantwoordelijkheid: de overheid, de eigenaars maar zeker ook de bezoekers. Wij allen willen dit vrijwaren voor de volgende generaties.
VORSELAAR: Voorstel tot bescherming als monument van het kasteel “de Borrekens”, de pastorie, de onmiddellijke omgeving van het kasteel en de lindendreef als dorpsgezicht.
Het kasteel ontstond in de dertiende eeuw als militaire versterking van de hertog van Brabant, in leen gegeven aan de heer Van Rotselaer. Deze laatsten gaven aan de versterking die het karakter had van een waterburcht het grondplan dat nu nog grotendeels terug te vinden is. Over de evolutie sinds de dertiende eeuw is weinig geweten. Het kasteel wordt afgebeeld in de tweede helft van de zeventiende eeuw op een prent van Ertinger en gepubliceerd door Jacques Le Roy. Hieruit blijkt dat het huidige kasteel in kern nog grotendeels deze toestand weergeeft. Het militaire karakter ging in de achttiende eeuw verloren en het gebouw werd aangepast tot een “huis van plaisantie”. Hierbij werden een aantal omheiningsmuren en verdedigingstorens gesloopt en werd de gracht die de scheiding vormde tussen het voorhof en het kasteel, gedempt. Tegelijk of kort daarvoor werden aan het kasteel een aantal verfraaiingswerken uitgevoerd waarin J.P. van Baurscheit als bouwmeester betrokken was. In dezelfde periode werden de gebouwen op het voorhof opgericht.
In de jaren 1850-1860 werden restauratiewerken uitgevoerd volgens de mode van de tijd. Een aantal dakkapellen, trapgevels, schouwen, torentjes en kantelen werden toegevoegd in neogotische stijl. Aan het interieur werden eveneens aanpassingen doorgevoerd in deze tijd en in dezelfde stijl. Alhoewel door deze verbouwing het uitzicht van het kasteel grondig werd gewijzigd is de verbouwing op zichzelf reeds merkwaardig als getuigenis van de rond 1850 in onze streken opkomende neogotische stijl.
Het kasteel is met de kerk verbonden door een dubbele lindendreef van ongeveer 1,5 kilometer.
Aan het einde van deze dreef bevindt zich de pastorie. Het is een gebouw opgetrokken in 1785 in late landelijke barokstijl. Dit gebouw bleef sedert de bouw ongewijzigd. Het is een klassiek gebouw op rechthoekig grondplan. Vijf traveëen met centrale inkom, twee bouwlagen en schilddak voorzien van bekroningsstukken en een centraal geplaatst klokkentorentje. De deuromlijstingen zijn in blauwe hardsteen uitgevoerd met een eenvoudig profiel. De ramen met slagluiken op de verdieping zijn rechthoekig en vertonen geen omlijstingen. Dit gebouw mag als typevoorbeeld van het uitlopen van de rijkere landelijke baroktraditie zoals die in de zeventiende en begin achttiende eeuw algemeen gangbaar was, worden gezien.
De Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg stelt voor het kasteel “de Borrekens” met inbegrip van de toegangsbrug en de voorgebouwen te beschermen als monument omwille van de historische waarde als kasteel ontstaan in de dertiende eeuw als waterburcht met latere aanpassingen in de achttiende en negentiende eeuw waarbij vooral de verfraaiingswerken van J.P. van Baurscheit en de in 1850-1860 uitgevoerde restauratie in neogotische bouwstijl bepalend zijn voor het huidige uitzicht.
De pastorie te beschermen als monument omwille van de historische waarde: pastorie opgericht in 1785, voorbeeld van late landelijke barokarchitectuur.
De omgeving gevormd door de gronden binnen en onmiddellijk aansluitend bij de omgrachting, de dubbele lindendreef, de tuin van de pastorie en de kerk te beschermen als dorpsgezicht omwille van de historische waarde : historische verbinding tussen kasteel en kerk.
Besluit en info monument
Kasteeldomein: inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/135036
Kasteel: inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/47582
Kapel: inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/47579
Dreef: inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/131463